خشکسالی پدیده ای آرام و خزنده - وبلاگ ورزشی ها

به گزارش وبلاگ ورزشی ها، با توجه به اینکه چهارمحال و بختیاری (سرزمین آب های خروشان) به استان اول خشک کشور تبدیل شده است به آنالیز کارشناسی این موضوع پرداخته ایم.

به گزارش خبرنگار از ، خشکسالی یکی از پدیده های هواشناختی و جدایی ناپذیر از شرایط اقلیمی در کشور های واقع در عرض های جنب حاره ای مانند ایران است.

در این مناطق که بیشترین بیابان های دنیا قرار گرفته اند، خشکسالی امری است عادی و ممکن است در هر محلی رخ دهد و پیامد های نامطلوب به همراه داشته باشد.

در اغلب موارد، خشکسالی های هواشناسی به وقوع خشکسالی های بعدی از جمله خشکسالی کشاورزی و خشکسالی آبشناسی و در مواردی که چندین سال ادامه یابد می تواند حتی به خشکسالی مالی و اجتماعی منتهی گردد.

هر چه شدت و گستره خشکسالی بیشتر باشد تأثیرات آن عمیق تر خواهد بود.

خشکسالی بر خلاف سیل، پدیده ای آرام و خزنده است که به تدریج محیط را تسخیر و به یک بلای طبیعی تبدیل می گردد، پدیده ای، چون سیل و زمین لرزه یکباره خسارت های سنگینی بر جامعه تحمیل می نمایند و مورد توجه قرار می گیرند.

در حالیکه خسارت های ناشی از خشکسالی با آن که اغلب سنگین تر و گسترده تر هستند، اما چون به تدریج ایجاد می شوند برای مردم و مسئولین نامحسوس بوده و کمتر مورد توجه قرار می گیرند.

رخداد خشکسالی به سه مرحله مختلف تفکیک می گردد، در ابتدا با کاهش بارش در یک منطقه یا حوضه آبریز، خشکسالی هواشناسی رخ می دهد که کم شدن ورودی آب به پشت سد ها از اولین پیامد های آن است.

در ادامه چنانچه کاهش بارش با افزایش دما همراه شده و تداوم یابد، تبخیر و تعرق زیاد شده و احتیاج گیاه به آب افزایش یافته و در نتیجه خشکسالی کشاورزی به ویژه در بخش دیم حادث می گردد.

در این مقطع بخش کشت آبی با توجه به بهره گیری از آب های زیرزمینی هم چنان می تواند به حیات خود ادامه دهد.

اما در حوزه آب، ضمن تشدید کاهش ورودی آب به پشت سد، خروجی آب به صورت تبخیر افزایش می یابد، چنانچه برداشت آب از منابع زیرزمینی برای مدت طولانی ادامه یابد، خشکسال آبشناسی (هیدرولوژیکی) به وقوع خواهد پیوست که اثرات منفی آن بسیار عمیق تر از دو خشکسالی قبلی است.

متاسفانه در این مرحله است که عموم مردم از وقوع خشکسالی آگاه می شوند.

در این هنگام خشکسالی آثار تخریبی خود را در منطقه به جا گذاشته و کاهش خسارات ناشی از آن بسیار مشکل و پرهزینه است.

پیامد این نوع خشکسالی، از بین رفتن کشاورزی، تعطیلی فعالیت های مالی، مهاجرت آسیب دیدگان خشکسالی و شکل گیری معضلات اجتماعی و تهدیدات زیست محیطی به صورت منابع آلوده نماینده است.

مهرداد قطره معاون توسعه و پیش بینی هواشناسی چهارمحال و بختیاری در گفت وگو با خبرنگار در ، گفت: با وجود بارش های خوب فروردین ماه امسال، همچنان شاخص های خشکسالی نظیر SPEI در بازه زمانی بلند مدت 12 ماه تا 120 ماهه نشان از خشکسالی متوسط تا شدید در بیشتر مناطق استان را می دهد.

او اضافه نمود: میانگین حسابی بارش در طول زمستان در سال 1398 برابر با 179 میلیمتر بوده و این در حالی است که میانگین در این بازه در سال های گذشته عدد 233 میلیمتر را نشان می دهد. (کاهش 25 درصدی)

قطره اضافه نمود: همچنین ترسالی های نشان داده شده در نقشه های یک ساله نیز به خاطر بارش های بیش از نرمال بهار 1398 بوده اند و می توان از تاثیر این بارش ها در برطرف خشکسالی بلند مدت هیدرولوژیکی صرف نظر کرد.

او ادامه داد: اساسی ترین آنالیز خشکسالی بر حسب دوره 10 ساله است و در این بازه تاثیر خشکسالی هواشناسی خود را در قالب دیگر خشکسالی ها به خوبی نشان می دهد.

قطره گفت: همانگونه که گفته شد بر مبنای شاخص SPEI در دوره بلند مدت 10 ساله، شرایط خشکسالی خفیف تا شدید در استان مشاهده می گردد.

او اضافه نمود: بجز در مناطق محدودی در شهرستان کوهرنگ و جنوب شهرستان لردگان باقی مساحت استان دارای شرایط نرمال تا خشکسالی شدید است.

قطره اضافه نمود: شهرستان سامان تماما دارای شرایط خشکسالی متوسط تا شدید است.

او ادامه داد: مجموع درصد مساحت تحت تاثیر خشکسالی در شهرستان های استان در بازه 10 ساله به توضیح زیر است:

قطره گفت: 100 درصد از مساحت شهرستان سامان، نزدیک به 92 درصد از شهرستان کیار و 75 درصد از مساحت شهرستان های بن، اردل، بروجن، شهرکرد، فارسان و لردگان دارای شرایط خشکسالی خفیف تا شدید هستند.

او اضافه نمود: متاسفانه 30 درصد از مساحت شهرستان کوهرنگ نیز شرایط خشکسالی را تجربه می نماید.

قطره اضافه نمود: نمودار زیر میزان تغییرات بارش استان و کشور را نسبت به آمار بلند مدت نشان می دهد.

او ادامه داد: درصد تغییرات از ابتدای سال زراعی تا 23 فروردین 99 برآورد شده است و متاسفانه بر اساس نمودار زیر استان چهارمحال و بختیاری بیشترین کاهش را نسبت به امار بلند مدت خود داشته است و کاهش بارش نسبت به بلند مدت 15 درصد می باشد.

مهران چراغ پور سرپرست اداره کل هواشناسی چهارمحال و بختیاری در گفت وگو با خبرنگار در ، گفت: با توجه به شاخص SPEI که در واقع شاخصی چندکمیتی است و در آن داده های بارش و دما با یکدیگر ترکیب می شوند، برای دوره یک ماهه در سطح استان چهارمحال و بختیاری شرایط خشکسالی خفیف برای جنوب شرقی استان (در شهرستان بروجن)، شرایط نرمال برای نوار مرکزی استان و شرایط ترسالی در نوار غربی و شمالی استان دیده می گردد.

چراغ پور اضافه نمود: در اسفند ماه 1398 بارش ها در استان چهارمحال و بختیاری نسبت به سال های گذشته فراتر از نرمال بوده و این افزایش بارش باعث ایجاد شرایط ترسالی در بازه یک ماهه شده است.

چراغ پور اضافه نمود: در آنالیز شاخص خشکسالی در بازه زمانی سه ماهه منتهی به اسفند ماه 1398، با توجه به کاهش نزدیک به 25 درصدی بارش در زمستان 1398 نسبت به دوره مشابه سال های آماری گذشته، شرایط خشکسالی خفیف تا خشکسالی شدید در نواحی مختلف استان دیده می گردد.

او ادامه داد: میانگین حسابی بارش در طول زمستان در سال 1398 برابر با 179 میلیمتر بوده و این در حالی است که میانگین در این بازه در سال های گذشته عدد 233 میلیمتر را نشان میدهد.

چراغ پور گفت: تاثیر عواملی همچون کاهش بارش، افزایش دما، افزایش تبخیر و ... بعد از گذشت یک سال می تواند آغاز فرایند خشکسالی باشد.

او اضافه نمود: با توجه به بارش های خوب در فروردین ماه سال 1398 و البته کاهش دما در اسفند ماه 1397 در آنالیز یک ساله شاخص SPEI شرایط استان در محدوده نرمال تا ترسالی قرار گرفته است.

چراغ پور اضافه نمود: میانگین بارش ها در سال زراعی 98-99 تا تاریخ 29 اسفند پارسال، 19 درصد کاهش داشته است و بارش های شش ماهه دوم سال زراعی 97-98 و فراتر از نرمال فروردین 1398 باعث ایجاد ترسالی در نقشه های یک ساله شده است.

او ادامه داد: بر این اساس در نقشه های خشکسالی بر حسب شاخص SPEI برای دوره یک ساله منتهی به اسفند 1398 برای قسمت های شمال و شمال غرب استان (شهرستان کوهرنگ و بن) و جنوب شرق استان (قسمت های جنوبی شهرستان لردگان و شهر مالخلیفه) دارای شرایط ترسالی خفیف تا ترسالی شدید هستیم و برای نواحی غربی شهرستان لردگان در مجاورت استان خوزستان شرایط نرمال تا خشکسالی خفیف است.

چراغ پور گفت: در طول یک سال گذشته شرایط برای بیشتر مساحت شهرستان های فارسان، بروجن، شهرکرد و اردل نرمال بوده است.

مهرداد قطره معاون توسعه و پیش بینی هواشناسی چهارمحال و بختیاری در گفت وگو با خبرنگار در ، گفت: در آنالیز خشکسالی هواشناسی با استفاده ازشاخص SPEI، فرایند در دوره 10 ساله نشانگر خشکسالی اندوخته و تاثیر حدبیشتری بارش، دما و تبخیر در خشکسالی و این بازه قابل استناد برای بیان شرایط خشکسالی یا ترسالی است.

او اضافه نمود: شاخص 10 ساله خشکسالی هواشناسی می تواند به منزله انعکاسی کلی از شرایط ذخیره آبی مناطق مختلف در نظرگرفته گردد؛ بنابراین برمبنای شاخص SPEI دردوره بلند مدت 10 ساله، شرایط خشکسالی دراستان مشاهده می گردد بجز در مناطق محدودی در شهرستان کوهرنگ و جنوب شهرستان لردگان دیگر نواحی استان دارای شرایط نرمال تا خشکسالی شدید است.

قطره اضافه نمود: شهرستان سامان، شهرستان کیار و قسمت های غربی شهرستان لردگان دارای شرایط خشکسالی شدید و بسیار شدید هستند.

قطره گفت: حدود یک هزار و 923 کیلومتر مربع از مساحت زیرحوضه آبریز گاوخونی (زاینده رود) در استان چهارمحال و بختیاری است.

او اضافه نمود: مجموع کمبود بارش در این بخش از حوضه از سال 1388 اسفند 1398 حتی با وجود بارش های سال 1398، بیش از 599 میلی متر است.

قطره در این باره اضافه نمود: از این رو در سال های اخیر خشکسالی های مداوم، حدود یک میلیارد و 151 میلیون متر مکعب کمبود حجمی بارش در این بخش از حوضه را موجب شده است.

او ادامه داد: طی دوره 120 ماهه تا خاتمه اسفند ماه امسال، توزیع بارش ها به نحوی بوده که تقریباً تمامی زیر حوضه زاینده رود بجز قسمت های غربی آن (شهرستان کوهرنگ در استان چهارمحال و بختیاری با شرایط نرمال)، شاخص SPEI نشان دهنده خشکسالی متوسط تا شدید است.

قطره گفت: 13 هزار و 642 کیلومتر مربع از مساحت حوضه آبریز کارون عظیم در استان چهارمحال و بختیاری قرار گرفته است.

او اضافه نمود: مجموع کمبود بارش در این بخش از حوضه از سال 1388 تا شهریور 1398 بیش از 521 میلی متر است، از این رو در سال های اخیر و خشکسالی های مداوم، حدود هفت میلیارد و 107 میلیون متر مکعب کمبود حجمی بارش در این بخش از حوضه را موجب شده است.

قطره اضافه نمود: طی دوره 120 ماهه تا خاتمه شهریور ماه امسال، توزیع بارش ها به نحوی بود که تقریباً تمامی زیر حوضه آبریز کارون بجز قسمت های شرقی این زیر حوضه (در استان چهارمحال و بختیاری و لرستان که دارای شرایط نرمال تا تر سالی متوسط است)، بیانگر شرایط خشکسالی متوسط تا خشکسالی بسیار شدید است.

مهران چراغ پور سرپرست اداره کل هواشناسی چهارمحال و بختیاری در گفت وگو با خبرنگار در ، گفت: آنالیز درصد مساحت تحت تاثیر خشکسالی برای یک دوره یک ساله منتهی به اسفند 1398 نشان می دهد که نزدیک به 66 درصد از مساحت استان دارای شرایط نرمال می باشد.

او اضافه نمود: متاسفانه هیچ ناحیه ای از استان در تقسیم بندی شرایط ترسالی بسیار شدید قرار ندارد و تنها 0.8 درصد از مساحت استان دارای شرایط ترسالی شدید است.

چراغ پور اضافه نمود: شش درصد از مساحت استان در شرایط ترسالی متوسط و 20 درصد نیز در شرایط ترسالی ضعیف است.

او ادامه داد: در مجموع در یک بازه یک ساله نزدیک به هشت درصد از مساحت استان در شرایط خشکسالی قرار گرفته است.

درصد مساحت تحت تاثیر خشکسالی استان چهارمحال و بختیاری در دوره ده ساله تاخاتمه شهریورماه 1398:

چراغ پور در این باره گفت: متاسفانه آنالیز 10 ساله خشکسالی در استان نشان می دهد که هیچ ناحیه ای در استان در شرایط ترسالی بسیار شدید و شرایط ترسالی شدید نیست.

او اضافه نمود: 4.2 درصد از مساحت شهرستان لردگان دارای شرایط ترسالی متوسط است و به طور میانگین در دوره 10 ساله تنها 0.8 درصد از مساحت استان دارای شرایط ترسالی متوسط است و سهم استان از شرایط ترسالی ضعیف نیز کمتر از چهار درصد است.

چراغ پور ادامه داد: بیشتر مساحت استان در شرایط خشکسالی قرار گرفته است (65 درصد) و 30 درصد از مساحت استان نیز شرایط نرمال را دارا می باشد.

او اضافه نمود: 19.3 درصد از مساحت استان در شرایط خشکسالی خفیف و 21.5 درصد از مساحت استان در شرایط خشکسالی متوسط قرار گرفته است.

خشکسالی عموماً با کاهش بارش آغاز می گردد که به معنی خشکسالی هواشناسی است و در صورت ادامه یافتن این شرایط، با کاهش رطوبت خاک روبرو خواهیم گشت که به معنی آغاز خشکسالی کشاورزی است، ادامه خشکسالی کشاورزی به کاهش سطح آب های زیرزمینی منجر می گردد که نشان دهنده آغاز خشکسالی هیدرولوژیک است و همه این موارد در هر مرحله ای تأثیرات اجتماعی مالی خود را در جامعه باقی می گذارند.

پس باید با توجه به شرایط موجود در مصرف آب صرفه جویی و از بهره برداری های بی مورد جلوگیری کنیم.

ف